БИШКЕК, 29-авг. — Sputnik. BBC кызматынын Food Programme программасы боюнча иштеген адистери жер жүзүндөгү бардык кымбат азыктарды изилдеп чыгышты.
Алардын баасын алтынга салыштырылган. Кымбат баалуу металлдын бир килосу дээрлик 39 миң доллар турат. Натыйжада төмөнкүдөй тизме чыккан:
1. Шафран
Себеби жөпжөнөкөй: шафрандын крокусу жылына бир же эки апта ичинде гана гүлдөйт, татымалды топтоо мээнет талап кылат, ал кол менен гана жыйналып, кол менен гана иштелип чыгат. Анан да ар бир кичинекей гүлдүн үч гана чаң топтогучу бар, башкача айтканда, шафрандын бир гана килосун жыйноого крокустун эки футбол талаасы талап кылынат. Бул 300 000 гүл керектелет деген кеп.
2. Икра (балыктын уругу)
Бул балык жоголуп бараткан түргө киргендиктен, мыйзам анын уругун эң аз көлөмдө гана сатууга жол берет. Аталган балыктын уруктануусу үчүн 20 жылдай убакыт зарыл, ал эми уругун алуу үчүн аны өлтүрүүгө туура келет.
Андан да осетр-альбиностун уругу сейрек, бул түрү жапайы табиятта дээрлик толугу менен жок болду.
Гиннес рекорд китебине ылайык, 100 жаштагы белуга-альбиностун уругу эң кымбат деп катталган. Анын ак икрасынын бир килосу 34,5 миң долларга сатылган.
3. Устрица
XIX кылымдын башында устрица картошка сымал эле арзан эле, карапайым калк тамактанган кадыресе азык боло турган. Ушунчалык көп болгондуктан, аны унга аралаштырып нан да жабышкан. Бирок чектен чыккан өндүрүш көлөмү жана курчап турган чөйрөнүн ашкере булганышы устрицанын запасына кескин кесепети тийди, ал эми анын таңсыктыгы баасын абдан асмандаткан.
Алардын наркы дүйнөнүн ар кыл ресторандарында ар бөлөк, бирок бул кымындай моллюсканын он даанасын Лондондогу эң мыкты ресторандардын биринде сиз 65 долларга жей аласыз. Даңкы чыккан Боро базарында устрицанын кагаз табакка салынган 8 даанасын 10 фунтка (13 долларга) сатып алууга болот, бирок түртмөлөшкөн кезек менен гана жетесиз. Жээкте андан да арзан, бирок баары бир жеткиликтүү азык деп атоого болбойт.
4. Ак трюфель (козу карындын түрү)
Жыйноого көп мээнет жумшалышы менен катар дал ушул кайталангыстыгы да кымбаттыгынын себеби болуп саналат.
2007-жылы бир ак трюфелди түшкө кирбегендей баада Макаодогу казинонун кожоюну Стэнли Хо сатып алган. Ал киши бир даанасына 330 миң доллар төлөгөн, ошол наркы бийик ак трюфелдин соңку он жылдыкта табылгандарынын эң көлөмдүүсү 1,5 килограмм салмакта болгон. Бул жер алдында өскөн козу карын үчүн болуп көрбөгөндөй баа.
5. Иберия хамону
Сүрсүтүлгөн эттин бул түрү Испания жана Португалиянын аймагындагы анык бир райондордо гана өндүрүлөт. Ал жактарда эмен токойлорунда ибериялык доңуздар жашайт (же табиятта аргындашкан, кеминде, жарым-жартылай ибериялык доңуз тукуму). Ал район Дехеза деп аталат. Анда доңуздар союлганга чейин эркин оттоп, тек гана эмен дарагынын уругунан тата ырахат алышат.
Ибериялык хамондун түргө бөлүнүшү абдан катаал: "кара белги" менен белгиленген хамон эң мыкты деп эсептелип, таза кандуу ибериялык доңуздун этинен өндүрүлөт.
Андан тышкары, кургатуунун өзгөчө шарттарында 36 ай, кээде 48 айга чейин сүрсүтүлөт.
Гиннестин рекорддор китебиндеги маалыматтарга таянсак, эң кымбат хамон (чочконун саны — жото жилиги) ибериялык "Manchado de Jabugo" сорту 4080 долларга сатылат.
Бирок бул баа чочколордун үч жыл гана өстүрүлүп, сан эти дагы төрт жылга чукул кургатыларын эске алганда көп деле эмес деп эсептелет.
6. Вагю уй эти
Мындай этти жактыргандар аны үбөлөнгөн жумшак балык этине окшоштурушат.
Кымбат баасы өстүрүү процессине байланыштуу, Вагю сортун алуу үчүн уйлар катаал эреже менен багылат, музоолоруна да атайын жем берилет.
Мындай уй этинин бир килосу Японияда 640 доллардан сатылышы ыктымал.
7. Лювак кофеси (копи лювак)
Табитти бир аз качырат. Бирок бул жаныбардын ашказанынын кычкылы кофенин даамын арттырат, анткени ичте иштетилиши, ачытылышы кофе буурчактарына бөтөнчө бир даам, өзгөчөлүк кошору туурасында пикирлер бар. Балким, бул тек гана амалдыр, эспрессо андан өтө начар чыгар, бирок муну так билүү үчүн суусундуктан татып көрүш керек.
Бир кайгылуу нерсе бар. Байкуш циветтерге убал: жаныбарлар атайын фермаларда байма-бай өстүрүлүп, жумуртка берген тоок сымал капастарда кармалат. Алар кофе дандары менен мажбурлай азыктандырылат.
8. Фуа-гра
Foie gras — өрдөк же каз боорунан жасалчу эң кымбат паштет. Бул багыттагы канаттуулар аябагандай чоң өлчөмгө — адаттагыдан он эсе чоң көлөмгө чейин өстүрүлөт.
Натыйжада паштеттин жыты буркурай, майлуу жана жумшак чыгат.
Мындай тажрыйбанын жаралганына төрт жарым миң жыл толду. Ал убакта байыркы мисирликтер жасалма жол менен жем берүүдө көптөгөн канаттуулардын этинин даамы алда канча артарын байкашкан.
Бүгүнкү күндө көп өлкөлөрдө бул тажрыйба, фуа-гра өндүрүшү, импорт же сатык мыйзам менен бөгөттөлөт, бирок бул азык дале сүймөнчүк бойдон калууда.