Кыргызстандын тунгуч Конституциясында эмнелер жазылган? Фото

СССРдин курамына кирген Кыргыз АССРинин биринчи Конституциясы 1929-жылы 30-апрелде Бүткүл кыргыз Советтеринин II съездинде кабыл алынган.
Sputnik

Sputnik Кыргызстан агенттиги 7 бөлүм, 16 глава, 106 беренеден турган так ошол Баш мыйзамдагы өзгөчөлүктөрдү окурмандарга сунуштайт.

Акысыз билим берүү боюнча 9-беренеде жазылган.

Автономдук республиканын аймагында жашаган ар бир жарандын акысыз билим алууга укугу болгон. Жашоочуларга шарт түзүү вазипасы мамлекетке жүктөлгөн.

Первая Конституция Кыргызской АССР 1929-года

Сөз эркиндиги  5-беренеде жазылган.

Бардык басылмалар мамлекет тарабынан каржыланат жана жеке тараптарга китеп, гезит чыгарууга жол берилбейт.

Первая Конституция Кыргызской АССР 1929-года

Качкындарга баш паанек 15 беренеде жазылган.

Башка өлкөдө саясий куугунтукка кабылып же диний ишениминен улам Кыргыз АССРине качып келген чет элдиктер бул жакта эркин жашоо мүмкүнчүлүк берилген.

Первая Конституция Кыргызской АССР 1929-года

Тил маселеси эки беренеде белгиленген.

Кыргызстандын аймагында ошол учурда жашаган адамдар өз эне тилинде эркин сүйлөөгө жол берилген жана кыргыз, орус тилдери расмий тил болуп саналган. Ал кезде улуттук азчылыктардын да эне тили унутта калган эмес. Мектептерде алардын тилин үйрөтүүгө шарт түзүү милдети бийликке тапшырылган.

Первая Конституция Кыргызской АССР 1929-года
Первая Конституция Кыргызской АССР 1929-года

Оор кылмыш жасагандар мунапыска туш келбейт деген шартты 92-беренеден окусаңыз болот.

Соттун чечими менен атууга кетсин делгендер, катуу жазалансын деп өкүм чыгарылгандар, революцияга каршы чыккандарга мунапыс берилчү эмес. Амнистияны өкмөт гана жарыялай алган.

Первая Конституция Кыргызской АССР 1929-года

Шайлоо укуктары 95-беренеде жазылган.

Мында жеке ишкерлик кылгандар, диний ишмердүүлүк менен алектенгендер, жеке кызыкчылыгы үчүн соттолгондор, ошондой эле падышалык бийлик маалында күч түзүмдөрүндө иштегендер шайлоодо талапкер болуу жана добуш берүү укугунан ажыратылган.

Первая Конституция Кыргызской АССР 1929-года

Мамлекеттик түзүлүш эки жерде — 22, 37-беренелерде айтылган.

Автономдук республикада Советтердин съезди эң жогорку бийлик бутагы катары эсептелген. Ал эми аткаруу бийлигинин милдеттери Элдик Комиссарлар Кеңешинин мойнунда болгон. Алардын түрдүү тармакты көзөмөлгө алуусу үчүн Ички иштер, Юстиция, Агартуу, Саламаттык сактоо, Социалдык камсыздоо, Жер бөлүштүрүү, Финансы, Элдик чарба жогорку совети, Жумушчу-дыйкан инспекциясы, Эмгек, Соода болуп 11 комиссириат түзүлгөн. Азыркы мезгилге салыштырып айтканда, 11 министрлик болгон. Андан сырткары, ага Статистика башкармалыгы, Саясий башкармалык, План комиссиясы да кирген.

Первая Конституция Кыргызской АССР 1929-года
Первая Конституция Кыргызской АССР 1929-года

Маалыматтар Борбордук мамлекеттик Коомдук-саясий документтер архивинен алынды.