БИШКЕК, 25-окт. — Sputnik. Борбордук Азияга АКШнын мамлекеттик катчысынын (тышкы иштер министринин) орун басары Томас Шеннон келет. Кошмо Штаттардын тышкы саясат ведомство башчысынын орун басары 24-29-октябрь күндөрү Казакстан, Кыргызстан Өзбекстан өлкөлөрүн кыдырмакчы. Американын бийик даражалуу дипломаты "С5 + 1" чегиндеги байланыштарды (Борбор Азия өлкөлөрү + АКШ) улантат. Кыргызстанда Шеннон эки күнгө келип, 26-27-октябрда болот.
Бул дипломат аймакка, демек, Кыргызстанга да алгачкы жолу келиши. Бирок Кыргызстан ири мамлекеттердин катарына кирбесе да, Штаттардын бийик даражалуу өкүлдөрү биздин өлкөгө биринчи жолу келип жаткан жок. Анан калса, тоолору асман тиреген жергебизге ар кандай себептер менен АКШнын мындан да жогору кызматтагы атка минерлери келген. Sputnik Кыргызстан редакциясы Американын кайсы бийик даражалуу өкүлдөрү биздин өлкөгө келип кеткенин эскерет. Маалымат ачык булактардан алынды.
Тарыхтан учкай сөз
Ак үйдүн деңгээлиндеги сапарлар
Американын бир да президенти Кыргызстанга келген эмес, бирок мамлекет башчылары бир нече жолу жолугушкан. Алсак, Аскар Акаев президент болуп турганда Жорж Буштардын кичүүсү менен, ал эми Роза Отунбаева Барак Обама менен кезиккен. Бирок мындай жолугушуулар Америка жергесинде болгон. Кыргызстанга АКШнын №1 адамдары келген эмес, бирок биринчи айымдары биздин жерди көрүп кетишкен.
Учурда АКШнын президенттигине ат салышып жаткан Хиллари Клинтон 1997-жылы мурунку совет өлкөлөрүнүн бир тобун кыдырып, анын ичинде Кыргызстанга да келип Америка университетинин (азыркы Борбордук Азиядагы Америкалык университет) ачылыш салтанатына катышкан. Ал мындай сапарды өзүнүн жубайы, ошол кездеги президент Билл Клинтондун өтүнүчү менен жасаган. Бирок атка минерлерди иерархиялык жактан алсак, америкалык эң бийик даражалуу мейман Кыргызстанга 23 жыл мурун келиптир. Ошол кездеги вице-президент Альберт Гор Аскар Акаев менен бирге Бишкекте инвестицияларды коргоо жана айыл чарба ишкердиги боюнча биргелешкен комиссия түзүү жөнүндө келишимге кол койгон.
Дипломатиялык мамиле деңгээлинде
Кыргызстанга АКШнын дипкорпусунун өкүлдөрү, анын ичинде мамлекеттик катчылары бир нече ирет келишкен.
Алсак, 1991-жылы декабрь айында дипломатиялык мамилелер түзүлө элек кезде мурунку советтик мамлекеттерди кыдыруунун алкагында өлкөгө Жордж Бейкер келип кеткен. Тогуз жылдан кийин, 2000-жылдын апрелинде Бишкекке Мадлен Олбрайт келген. Ал Кыргызстанда ага чейин өткөн парламенттик шайлоонун жүрүшүндө орун алган мыйзам бузуулар боюнча бир катар сын пикрилерин айткан. Мындан тышкары, Олбрайт түрмөдө жаткан оппозициялык генерал Феликс Куловдун тагдыры жөнүндө маселени козгогон. Ошондой эле анын программасында Өзбекстан жана Казакстан да бар болчу.
Кыргызстанга Кондолиза Райс да келип кеткен. Ал 2005-жылкы расмий сапарында ошол кездеги президент Курманбек Бакиев жана премьер Кулов менен эки тараптуу кызматташуу боюнча бир катар маселелерди талкуулаган.
2010-жылдын аягында өлкөгө мамлекеттик катчы Хиллари Клинтон келип, Роза Отунбаева менен жолугуп, "Кыргыз Республикасы демократиялаштыруунун татаал жолун тандап алганына суктанарын" билдирген. Ошондой эле ал 1997-жылы ачылыш аземине өзү катышып кеткен Борбордук Азиядагы Америкалык университеттин студенттеринин алдында чыгып сүйлөгөн.
Дагы беш жылдан кийин 2015-жылы октябрда, Борбордук Азияны кыдыруу учурунда Кыргызстанга дагы бир мамлекеттик катчы Жон Керри келген. Ал Атамбаев менен бир катар маселелерди, анын ичинде Афганистандагы абалды талкуулаган. Бирок анын башкы бара турган жери Бишкек эмес, Самарканд (Өзбекстан) болчу. Ал жакта ал Орто Азиянын беш өлкөсүнүн тышкы иштер министрлери менен жолукмак. Бул "C5 + 1" деп аталчу (башкача айтканда, беш Борборбук Азия мамлекеттеринин өкүлдөрү + АКШнын өкүлү) жаңы формат. Албетте, Кыргызстанга тышкы иштер министринин өзү эмес, жардамчылары менен орун басарлары орто эсеп менен жылына бир жолудан келип кетишет.
