Ак каптал Доорон дүйнөдөн так өттү — эмне тууралуу кеп болуп жатат?

© Sputnik / Табылды КадырбековПрезентация проекта под названием "Войлочный мир — дух кочевья" в городе Бишкек
Презентация проекта под названием Войлочный мир — дух кочевья в городе Бишкек - Sputnik Кыргызстан
Жазылуу
Кыргыз тилиндеги миңдеген фразеологизм болгону менен алардын көпчүлүгү билбестиктен же заманга жараша актуалдуулугун жогото баштады.

БИШКЕК, 10-ноя. — Sputnik, Айида Батырбекова. Эскини эске салуу максатында "Тибиртке" рубрикасы аркылуу байыркыдан калган сөз кампаны ачып фразеологизмдерди тартуулап турган чагыбыз. 

Кепте даяр түрдө колдонулган тилдик каражатты чечмелөө Мамлекеттик тил комиссиясынын жардамы менен ишке ашты. 

Ак каптал — дасыккан, көптү көргөн, башы бышкан дегенди билдирет. Мисалы: ал мындайдын далайын көргөн ак каптал. 

Центральная мечеть имени Ибрахим ажы в городе Каракол - Sputnik Кыргызстан
Шейит, салам, харам, талак — диний сөздөрдүн кыргызча маанилери
Жаагыңа жылан уялагыр — кандайдыр жагымсыз, өтө суук сөз айткан, тили заар кишиге карата каргоо, наалат айтуу, абдан нааразы болуп күйүнүү маанисинде колдонулат. Мисалы: Жаагыңа жылан уялагыр! Өлө албай жатып мунун тилинин уусун кантесиң, тарт тилиңди!

Алды каткан — шору арылбаган, бактысыз, байкуш, бейтаалай. Мисалы: алды каткан Канчоро, Көк бөрүнү минди дейт. 

Дүйнөдөн так өтүү — эч кандай жаман ишке барбай, күнөөлүү иш жасабай таза өтүү. Мисалы: Акылбек дүйнөдөн так өттү. 

Алек-чалек кылуу — айласын кетирүү, жан алакетке түшүрүү, чакчалекейин чыгаруу. 

Басыгы бузук — жүрүш-турушу начар, туругу жок, жеңил мүнөз, түзүк эмес. Мисалы: басыгы бузук киши.

Далба-далба болуу — бөлөк-бөлөк болуп айрылуу, бөлүнүү, самсаалап тамтыгы кетүү, жыртылуу. Мисалы: Чаргындын этек-жеңи далба-далба болуп кеткен. 

Баш коштур — чогултуу, бириктирүү, жыйноо. Мисалы: карыларды баш коштуруп, акыл сурады. 

Кара бет — катуу уят болуу, маскара болуу, шермендеси чыгуу. Мисалы: кара жолтой, кара бет болдуң. 

Баш тоголотуу — үйрөтүү, жол көрсөтүү, баштоо. Мисалы: Томаяктарга баш тоголотуп азгырып жүргөн ошол Эламан, — деп болуш кыжына баштады. 

Доорон сүрүү — өз эркинче сайрандоо, өмүрүн көңүлдүү өткөрүү, жыргоо. Мисалы: он чакты күнү жүрөлүк, ойноп доорон сүрөлүк.

Жаңылыктар түрмөгү
0