Кайтпас чекке жетти: талдоочулар АКШ экономикасынан кооптонууда

© AP Photo / Mark LennihanНью-Йоркская фондовая биржа
Нью-Йоркская фондовая биржа - Sputnik Кыргызстан, 1920, 15.07.2021
Жазылуу
АКШ каатчылыкка чейинки деңгээлден да төмөн калышы ыктымал деп эсептейт Moody"s Analytics. Калыбына кайтуу индекси пандемиядан кийинки экономика абдан өзгөргөнүн көрсөтүп, жети пайызга төмөндөдү.
Аналитиктер өлкө кайтарылбас чекке жеткенин белгилешет. Чындап эле ушундайбы же жокпу, биздин өнөктөш РИА Новости талдап көргөн.

Кайтарылбас чекке карай

Индекс 37 экономикалык көрсөткүч боюнча эсептелет. Алардын арасында насыялоо көлөмү, жумушсуздук боюнча жөлөк пулга тапшырыктар, вакансия саны, ички авиакаттамдар жана ал тургай отелдердин толушу тууралуу маалыматтар да камтылат.
Moody"s Analytics компаниясы туризмдеги көйгөйлөрдүн айынан америкалык экономиканын айтылуу күчүн кайтарууга болбойт деген бүтүмгө келди. Питтсбург университетинен саясат таануучу Омер Зарплинин баамында пандемиянын айынан бул тармак АКШда 69 пайызга түшкөн. Европа биримдигинде дээрлик 90, ал эми Улуу Британияда 73 пайызга кыскарган. Эмгек форматынын түзүлүшү да өз түзөтүүлөрүн киргизген. Көптөгөн америкалыктар үйдөн иштөөдө. Жумушсуздук боюнча да эки эсе көп кайрылууда.
Нефть качалкасы. Архив - Sputnik Кыргызстан, 1920, 11.07.2021
Жаңы мунай дүрбөлөңү: Россия кандай пайда көрөт?
Фондулук рынок аркылуу, адатта, америкалыктардын же чет өлкөлүк инвесторлордун бош каражаттарынын өсүш эсебинен экономикага салым салууну көбөйтүү да – көйгөйлөрдүн бири. Каражат экспортко кетчү технологияларга жумшалары күтүлөт. Америкалык үлкөн концерндердин бөлөк өлкөлөрдө заводдору бар. Инвестициялар жаңы жумушчу орундарын түзөт, буга ылайык салык төгүмдөрү артып, экономика өнүгөт. АКШдагы рыноктун бир нече пайызга эле кыскарышы да импорттоочу мамлекеттерди олуттуу көйгөйлөргө кептеши мүмкүн.
"Тобокелдик зонасында — Мексика, Канада, Япония бар. Ал эми инфляция Европада да ушундай эле процесстерди козгошу мүмкүн", — деп эскертет Г.В.Плеханов атындагы Россия экономикалык университетинин статистика кафедрасынын доценти Ольга Лебединская.
S&P500 индекси эбак тарыхый максимуму менен соодалашып турганын белгилейт Moody"s Analytics компаниясынын экономисти Марк Занди. Кескин көрүнүштөр да болушу ыктымал. Эгер Федералдык резервдик тутум базалык пайыздык ченди көбөйтө турган болсо америкалык компаниялардын акциялары 10-20 пайызга арзандап кетет.
Былтыр жөнгө салуучу орган экономиканы жана керектөөчүлүк суроо-талапты жандандыруу үчүн көрсөткүчтү дээрлик нөлгө түшүргөн. Бирок эми инфляция божомолдордон ашып түшүп, Федералдык резервдик тутум ченди жогорулатууга аргасыз болот.
Мурда каржылык саясат тобокелдүү активдерге суроо-талапка жагымдуу жагдай түзүп берер эле. Жакында кырдаал өзгөрөт. Бирок 30 пайыздан ашык ылдыйлабастыгын айтат Марк Занди. Эгер акциялар кескин арзандап кетсе, экономикалык өсүш жайлайт (рецессия). Бирок экономист андай болушу күмөн экенин белгилейт.

Америкалык экономиканын кыйрашы: миф же чындыкпы?

Базалык чендин жогорулашы насыялардын кымбатташына жана мамлекеттик карызды тейлөө чыгымдарын кыйла арттырат. Ошондуктан америкалык экономика жана доллар апта сайын кыйрай турганы да болжонууда. Калыбына келтирүү индексинде жалпы экономикалык гана эмес, багыттардын, айрыкча пандемияда жабыркаган тармактардын абалы да эске алынат. Андай жагдайга мейманкана бизнеси, авиакаттамдар, ошондой эле чакан жана орто ишкердик кабылды.
Жалпысынан Кошмо Штаттар тез калыптанууда. Эң оболу энергетикалык ресурстарга баанын өсүшү буга өбөлгө болууда. Мындан сырткары, IT-технологиялар, атап айтканда, софт экспортунда 20-25 пайыздык өсүш байкалат. Экономикалык кызматташтык жана өнүгүү уюмунун соңку божомолунда, америкалык ИДП ушул жылдын экинчи кварталынан кийин эле пандемияга чейинки деңгээлге кайтат. Экономикага коронавирустук каатчылыкты жоюу үчүн триллион доллар салынгандыктан, жумушсуздуктун көбөйүшү да көбүнесе жасалма көрүнүш катары баалоого болот. Сентябрда андай төгүмдөр токтотулат. Күзгө дейре эмдөөдөн улам авиакаттамдар жанданып, мейманканалар кайрадан толо башташы да ажеп эмес. Демек, туризмдин да арышы өр алат.
Нью-Йорк шаарындагы талкаланган дүкөн. Архив - Sputnik Кыргызстан, 1920, 23.06.2021
Рекорддук чек: АКШдагы инфляция дүйнөлүк экономикага кооптуу экени айтылды
Албетте, күүлөнүп турган инфляцияны да тоготпой койгонго болбойт. Май айында АКШда керектөөчү баалар жылдык маанисинде беш пайызга өстү, бул – 2008-жылдын августунан берки рекорддук көрсөткүч. Баары – азык-түлүк, кийим-кече, тиричилик техникасы, машиналар кымбаттады. Бирок мындай жагдай утурумдук экенин айтат Федералдык резервдик системанын төрагасы Жером Пауэлл. Жөнгө салуучу органдын талдоочулары жыл жыйынтыгы боюнча инфляция 3,4 пайызды, ал эми келерки жылы — 2,1 пайызды түзөрүн жоромолдошот.
Жером Пауэлл эмгек рыногундагы абалдын да жакшырарын белгилейт. Жакынкы айларда жаңы жумушчу орундары түзүлөрү күтүлөт.
Май айында жарыяланган вакансия көлөмү рекордду каккан, тагыраагы, бош орундардын саны тогуз миллиондон ашуун. Калктын мурдагыдай иш менен камсыз болушу үчүн ыргакты ылдыйлатпоо маанилүү. Бул эмдөөнү да тездетип, пандемиялык факторлорду жалпы чабалдатат. Жөнгө салуучунун баамында, быйыл жумушсуздук төрт жарым пайызга чейин азаят.
"Коронакаатчылыгын көп салыштыруу адатка айланган улуу депрессия кайталанбайт. Керектөөнүн глобалдык коллапсы болбойт, инфляция акырындап турукташат. Көбөйтүлгөн фондулук рыноктон Федералдык резервдик системанын акчалай каражаттары гана артка кайтарылат", — деп түшүндүрөт "Финансыны тескөө жогорку мектеби" аналитикалык изилдөөлөр бөлүмүнүн жетекчиси Михаил Коган.

Америкадан алдыга озуп…

Адатта кыйроонун артынан өсүш келет. Ушул тапта абал жаңырууда. Дүйнөлүк экономика күтүлгөндөн да бат калыптанып жатканын белгилейт Эл аралык валюталык фонду.
Кытай бардык үлкөн оюнчулардан алдыга озуп, каатчылыкка чейинки өсүш көрсөткүчтөрүнө жетти. Кошмо Штаттар да учурду колдон чыгарбайт. Америкалыктарда жаңы экономикалык циклге секирик жасоого ресурс жетишерлик.
Пандемиянын кесепеттери менен Россия да күрөшүүдө. Калкты жана бизнести колдоого эки жарым триллион рубль бөлүнгөн. Бул – федералдык бюджеттин он пайызы. Бирок азырынча чакан ишкердик жана тейлөө тармагы кыйынчылыктарды жеңе албай турат. Анткен менен январь-февраль айларында ички авиакаттам 2019-жылдагы көрсөткүчтөн ашты.
Саммит НАТО 2021 в Брюсселе - Sputnik Кыргызстан, 1920, 16.06.2021
НАТОнун антироссиялык жаңы "манифести" КМШ өлкөлөрүнө коркунуч туудурат
"Эки жыл сабыр кылуу зарыл. Ишканалардын басымдуу бөлүгү жабыр тартты, көпчүлүк ишсиз калды. Биринчи жарым жылдыкта юридикалык жактардын жабылгандарына караганда эки эсе аз катталды", — деп маалымдайт Михаил Коган.
Россияда инфляция маселеси Кошмо Штаттардагыдай курч эмес. Керектөөчүлүк баалардын өсүшү өткөн айда жылдык маанисинде алты жарым пайызга жеткенин маалымдайт Росстат. Бул 2016-жылдын жай мезгилинен берки максимумду түзөт.
Дүйнөдө тез кымбаттап бараткан товарлардын алдыңкы сабында – жашылча жана курулуш материалдары. Бирок майда мындан да начар көрүнүш эле. РФтин экономикалык өнүгүү министри Максим Решетниковдун айтымында, инфляциянын өсүшү басаңдоодо. Мекеме ушул айда терс көрүнүштөр аяктап, августта дефляция болорун боолголойт.
Бирок талдоочулардын тыянактары оптимисттик маанайда эмес. Инфляциялык басым ички да, тышкы да каналдар боюнча жогорулоодо. Ошондуктан июлда РФ Борбордук банкы дагы бир ирет негизги чендин көлөмүн арттырат. 11-июлда россиялык каржылык жөнгө салуучу аны 0,5 пайызга көтөрдү. 2022-жылы жети пайызга чыгышы ыктымал. Мындай шарттарда өкмөт салык маневрлерин жана жаңы чектөө чараларын ойлонууга тийиш экенин айтышат экономисттер. Өлкө экономикасы аздыр-көптүр калыбына келе баштаганын реалдуу кирешелердин өсүшү айгинелейт. Азырынча капчыктар бошогондон бошоп барат. Биринчи кварталда көрсөткүч каатчыл 2014-жылдагыга караганда тогуз жарым пайызга төмөн эле.
Жаңылыктар түрмөгү
0